ФИШИНГ ПОРАКИ – ПРЕПОЗНАВАЊЕ, ЗНАЧЕЊЕ И ЗАШТИТА

Во дигиталниот свет, каде информациите се пренесуваат брзо и слободно, пораките за измама стануваат значителен предизвик. Овие измамнички комуникации, честопати камуфлирани како легитимна е-пошта, текстови или пораки на социјалните мрежи, создаваат мрежа на измама со цел да добијат чувствителни информации од поединци. Oвие пораки често се софистицирани и многу убедливи за неподготвени лица. Обично се претставуваат како легитимни и можат да имитираат познати субјекти како банки, владини агенции или познати компании.

Која е нивната цел?

Мотивите зад овие пораки за измама се толку разновидни колку и злонамерни.

• Примарната причина им е финансиската добивка. Ова може да значи директна кражба од банкарски сметки или неовластено користење на информации од кредитна картичка.
• Во други случаи, овие пораки се алатка за кражба на идентитет. Со собирање на доволно лични информации, измамниците можат да имитираат поединци, создавајќи каскада од потенцијални проблеми кои се движат од финансиска загуба до правни компликации.
• Откуп – некои измамници користат начини на откуп како Ransomware: вид на малициозен софтвер кој ги заклучува и шифрира податоците, датотеките, уредите или системите на жртвата, што ги прави недостапни и неупотребливи додека напаѓачот не добие исплата за откуп.
• Рудник на податоци: Некои измамници собираат лични информации од доверливи поединци за да ги продадат на темната мрежа или да ги користат за насочено рекламирање.

Како да ги препознаете?

Уметноста на препознавање лежи во разбирањето на нивните суптилни, но сепак различни карактеристики. Јазикот што се користи е често алармантен, предупредувајќи за страшни последици како што се затворање на сметки или правна постапка доколку не се преземе итна акција. Надвор од итниот тон, овие пораки често содржат барања за лични информации – црвено знаме во светот на дигиталната комуникација. Легитимните организации ги разбираат ризиците и ретко, ако некогаш, бараат чувствителни детали како лозинки, банкарски информации или матични броеви преку такви неформални канали. Друг показател за пораката за измама е квалитетот на нејзината содржина. Граматичките грешки, правописните грешки и тон или поздрав кој е некарактеристичен за професионалната комуникација, често ги издаваат овие измамнички пораки.

Вообичаени типови на пораки за измама

• Фишинг-пошта: Овие пораки имитираат официјални комуникации од банки, онлајн услуги или други организации за да ги измамат примателите да откријат лични информации како што се лозинки, броеви на кредитни картички или матични броеви.
• Измами со лотарија или награди: пораки во кои се тврди дека примачот добил лотарија или награда, но за да го добие тоа, тој треба да плати такса или да обезбеди лични податоци.
• Измами за техничка поддршка: Измамниците кои се претставуваат како персонал за техничка поддршка тврдат дека компјутерот на примачот има вирус или друг проблем и тие треба да платат за непотребни услуги или да обезбедат далечински пристап до нивниот уред.
• Романтични измами: Измамниците градат лажни онлајн врски за емоционално манипулирање со поединци за да добијат пари, подароци или лични информации.
• Измами со лажно претставување: пораки кои се преправаат дека се од пријател, член на семејството или колега кои бараат финансиска помош или чувствителни информации.
• Инвестициски измами: пораки кои промовираат лажни можности за инвестирање со ветувања за високи приноси за да ги намамат поединците да испраќаат пари.
• Даночни измами: Измамниците кои се претставуваат како даночни власти бараат итна исплата за наводни неплатени даноци или се закануваат со правна постапка.

Како да се заштитите?

1. Препознај ги знаците на scam порака
2. Случајно и збунувачки: многу фишинг пораки може да немаат врска со ништо што моментално се случува во вашиот живот. Ако е така, игнорирајте го и пријавете го текстот.
3. Содржи сомнителни линкови: Со надеж дека ќе ги украдат вашите лични податоци, измамниците може да се обидат да ве измамат да кликнете на линкови во нивниот текст. Овие линкови може да содржат различни типови на малициозен софтвер. Како најдобра практика, никогаш не кликајте на линкови од непознати извори.
4. Тоа е придружено со телефонски повици: понекогаш, текстовите се придружени со телефонски повици од измамници кои се преправаат дека се претставници на услуги на клиентите. За време на овие повици, тие може да бидат груби и да се обидат да направат да се чувствувате засрамено. Измамниците ја користат оваа подла тактика за да извлечат чувствителни информации од вас.
5. Не одговарајте веднаш
6. Директно одговарање му овозможува на измамникот да знае дека вашиот број е вистински. Откако ќе одговорите, тие можат да го продадат вашиот телефонски број на други измамници кои би можеле да ве бомбардираат со лажни ветувања за бесплатни подароци и понуди на производи. Наместо тоа, најдобро е да го блокирате и пријавите бројот.
7. Не кликнувајте на сомнителни линкови
8. Со кликнување на линк во фишинг порака може да се инсталира малициозен софтвер на вашиот телефон или да ве одведе до лажни страници што изгледаат реално, но се дизајнирани да ги украдат вашите податоци. Ако вашиот телефон биде хакиран, може да забележите намалување на траењето на батеријата и перформансите на телефонот. Откако измамникот ќе ги има вашите информации, може да ги продаде на продавачи или крадци на идентитет.
9. Ако случајно кликнете на врска во фишинг порака, не заборавајте веднаш да го затворите прозорецот. Ако забележите преземени датотеки во вашиот веб-прелистувач, избришете ги без да ги отворите.
10. Блокирајте ги телефонските броеви
11. Со блокирање на телефонски број, можете да се осигурате дека никогаш повеќе нема да добивате пораки или роботски повици од тој број.
12. Имајте на ум дека многу измамници користат повеќе броеви, така што може да продолжите да добивате пораки од различни телефонски броеви.
13. Внимавајте каде го споделувате телефонскиот број
14. Додека сурфате на интернет, од клучно значење е да ги третирате вашите лични податоци како да се вашиот најценет имот. Многу измамници имаат за цел да добијат што е можно повеќе информации за некого за лажни цели.
15. За да избегнете вашите лични информации да дојдат во погрешни раце, не го давајте вашиот телефонски број или други лични податоци на непознат или недоверлив извор. Ова може да помогне да се намали ризикот од примање на какви било несакани пораки.

https://us.norton.com/blog/online-scams/how-to-stop-spam-texts

https://nogofallmaga.org/the-psychology-of-scamming-understanding-persuasion-techniques/

https://consumer.ftc.gov/articles/how-recognize-and-report-spam-text-messages

За авторот: Лилјана Кованцалиева е ученик во средното училиште САБА, Скопје на смер право. Таа е исто така активен волонтер во невладините организации ОДАС и Млади од семејна разновидност (YDF). Често учествува на проекти и настани како дел од овие организации и планира да продолжи да го изучува правото на факултет. Учеството во проекти од правната сфера го гледа како можност за унапредување на општествениот живот.

Текстот е напишан како дел од кампањата „Приватноста е бесценета. Заштити го твојот дигитален свет!“. Оваа иницијатива е посветена на зајакнување на дигиталната генерација со цел да ја преземе контролата врз своите лични податоци.